Câu hỏi: Tôi là người khuyết tật. Gia đình tôi có một mảnh đất, nay muốn hiến cho dòng họ để làm nhà thờ chung cho cả họ. Vậy phần đất để làm nhà thờ họ này có được cấp sổ đỏ không? Nếu được thì ai sẽ là người đứng tên?
Phòng Luật Trung tâm ACDC tư vấn:
*Cơ sở pháp lý:
- Điều 211 Bộ luật dân sự (BLDS) 2015 quy định về sở hữu chung của cộng đồng;
- Khoản 5 Điều 100 Luật Đất đai 2013 về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho cộng đồng đang sử dụng đất có công trình là đình, đền, miếu, am, từ đường, nhà thờ họ;
- Khoản 1, khoản 2 Điều 167 Luật Đất đai 2013 về quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp, góp vốn quyền sử dụng đất.
*Nội dung:
Thứ nhất, đất có nhà thờ họ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo những quy định của pháp luật về đất đai như sau:
Khoản 1, khoản 3 Điều 211 BLDS 2015 có quy định về sở hữu chung của cộng đồng, cụ thể:
- Sở hữu chung của cộng đồng là sở hữu của dòng họ, thôn, ấp, bản, làng, buôn, phum, sóc, cộng đồng tôn giáo và cộng đồng dân cư khác đối với tài sản được hình thành theo tập quán, tài sản do các thành viên của cộng đồng cùng nhau đóng góp, quyên góp, được tặng cho chung hoặc từ các nguồn khác phù hợp với quy định của pháp luật nhằm mục đích thỏa mãn lợi ích chung hợp pháp của cộng đồng.
- Tài sản chung của cộng đồng là tài sản chung hợp nhất không phân chia.
Như vậy, đất để làm nhà thờ họ được xác định là tài sản thuộc sở hữu chung của tất cả các thành viên trong dòng họ và là tài sản chung hợp nhất không thể phân chia.
Tiếp đó, căn cứ Khoản 5 Điều 100 Luật đất đai 2013 quy định về việc Cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư đang sử dụng đất có giấy tờ về quyền sử dụng đất: Cộng đồng dân cư đang sử dụng đất có công trình là đình, đền, miếu, am, từ đường, nhà thờ họ và đất đó không có tranh chấp, được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận là đất sử dụng chung cho cộng đồng thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.
Căn cứ vào quy định này, thì đất có nhà thờ họ sẽ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nếu (i) không có tranh chấp và (ii) được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận là đất sử dụng chung cho cả dòng họ.
Thứ hai, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với đất có nhà thờ họ sẽ do người đại diện của dòng họ đứng tên, nếu được thành viên dòng họ thừa nhận, ủy quyền cho người đại diện, cụ thể:
Căn cứ khoản 1, khoản 2 Điều 167 Luật Đất đai 2013:
- Người sử dụng đất được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp, góp vốn quyền sử dụng đất;
- Trường hợp quyền sử dụng đất của nhóm người sử dụng đất không phân chia được theo phần thì ủy quyền cho người đại diện để thực hiện quyền và nghĩa vụ của nhóm người sử dụng đất.
Như vậy, đối với trường hợp đất của riêng của gia đình anh/chị mà giờ đưa vào sử dụng đất làm nhà thờ họ thì anh/chị có quyền hiến tặng dòng họ để làm nhà thờ họ theo quy định nói trên. Việc tặng cho này anh/chị sẽ thực hiện với người đại diện của dòng họ. Theo đó, gia đình, dòng họ anh/chị cần xác định ai là người đứng tên trên đất có nhà thờ họ (trong trường hợp này do đất là sở hữu chung của cộng đồng), vì vậy những ai thuộc dòng họ có mục đích sử dụng nhà thờ họ thì phải tổ chức tiến hành họp và bầu người đại diện cho dòng họ, sau đó có văn bản ủy quyền đại diện của dòng họ đối với người đại diện. Từ đó, khi làm thủ tục đăng ký biến động đất đai thì người đại diện dòng họ sẽ đứng tên trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và phải ghi rõ là người đại diện trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất làm nhà thờ họ.
